فلوس هندی (رفع یبوست)

توضیحات

فلوس هندی (رفع یبوست)

گنجینه گیاهی طب سنتی 

راهنمای جامع خواص، مصرف و نکات کلیدی

تاریخچه و معرفی کامل فلوس

• فلوس (Cassia fistula) با نام علمی Cassia fistula L.*از خانواده باقلائیان (Leguminosae)، درختی برگریز و بلندقامت است که بومی مناطق گرمسیری هند، سریلانکا، آفریقا و بخش هایی از جنوب ایران (مانند هرمزگان و سیستان و بلوچستان) محسوب میشود. این درخت که به درخت ملی تایلند معروف است، تا ۱۵ متر ارتفاع رشد میکند و با گلهای زرد طلایی آویزان در فصل بهار، جنبه تزئینی چشمگیری دارد .

• میوه فلوس به شکل غلافی استوانه ای، قهوه ای تیره و چوبی با طول ۳۰ تا ۶۰ سانتیمتر است که پس از شکستن، حاوی مایع چسبناک و شیرینی به نام “عسل خیارشنبر” است. این ماده دارویی اصلی گیاه محسوب میشود .

نام های دیگر فلوس:

• – خرنوب هندی

• – خیار شنبر یا خیار چنبر

• – لوله ترنگی

• – Golden Shower Tree (در انگلیسی)

• – Indian Laburnum

• – Purging Cassia

طبع فلوس

• در منابع طب سنتی ایران، طبع فلوس گرم و تر ذکر شده است . البته برخی منابع نیز آن را سرد و تر میدانند . این تفاوت دیدگاه نیاز به مشاوره با متخصص طب سنتی بر اساس شرایط فردی دارد.

ماده موثره علمی و ترکیبات شیمیایی

• فلوس سرشار از ترکیبات زیستفعال با اثرات دارویی قوی است:

• – آنتراکینون‌ها: مهمترین مواد موثره شامل سنوزیدهای A و B (Sennosides A&B)، کریزوفانول (Chrysophanol)، فیستوکاسیدین (Fistulacidin) و رئین (Rhein). این ترکیبات مسئول اثر مسهل قوی فلوس هستند .

• – فلاونوئیدها: دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی .

• – تانن‌ها: اثر قابض (به ویژه در پوست و ریشه) .

• – ترکیبات قندی: شامل فروکتوز و گلوکز .

• – موسیلاژ و پکتین: فیبرهای محلول موثر در نرم کردن مدفوع و بهبود حرکات روده .

• – اسیدهای آمینه: مانند لیزین، اسید آسپارتیک و اسید گلوتامیک .

• – املاح معدنی: کلسیم، سدیم، آهن و منگنز .

خواص دارویی کامل فلوس در طب سنتی و پژوهش‌های نوین

• فلوس از دیرباز در طب سنتی ایران، هند (آیورودا)، چین و کشورهای عربی جایگاه ویژه‌ای داشته است:

• 1. ملین و مسهل قوی (درمان یبوست): ✅

  آنتراکینون‌ها با تحریک حرکات دودی روده و کاهش جذب آب از دیواره روده، مدفوع را نرم و دفع را تسهیل می‌کنند. بی‌خطر برای زنان باردار، شیرده و کودکان (تحت نظر پزشک) محسوب می‌شود .

• 2. پاک‌کننده کبد و صفرا:

  به دفع سموم کبدی و کاهش علائم زردی کمک می‌کند (مصرف در نوزادان برای زردی بسیار احتیاط‌آمیز و بحث‌برانگیز است) .

• 3. کاهش‌دهنده قند خون (ضد دیابت):

  مطالعات اثرات هیپوگلیسمی فلوس را تایید کرده‌اند .

• 4. کاهش‌دهنده کلسترول و تری‌گلیسیرید خون:

• 5. ضد التهاب و مسکن درد:

  موثر در درد مفاصل، نقرس و روماتیسم (استعمال موضعی روغن یا ضماد آن) .

• 6. نرم‌کننده سینه و ضد سرفه:

  به دفع خلط و کاهش سرفه‌های خشک کمک می‌کند .

• 7. ضد میکروب و عفونت‌ها:

  موثر علیه طیف وسیعی از باکتری‌ها و قارچ‌ها (درمان آفت دهان، برفک، دیفتری با غرغره عصاره آن، درمان عفونت‌های پوستی با ضماد) .

• 8. ادرارآور و سنگ‌شکن:

  کمک به دفع سنگ‌های کوچک کلیه و مثانه و پاکسازی مجاری ادراری .

• 9. ضد تب: .

• 10. ضد تومور و آنتی‌اکسیدان قوی:

  ترکیبات فلاونوئیدی آن در خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد و پیشگیری از آسیب سلولی نقش دارند .

• 11. بهبود دهنده زخم‌ها و سوختگی‌ها (استعمال موضعی) .

روش‌های مصرف و بهترین زمان مصرف

• جوشانده: ۱۰ گرم عسل فلوس (شیره) را با ۱ لیتر آب جوش مخلوط، صاف کرده و میل کنید. برای یبوست‌های شدید تا ۶۰ گرم عسل فلوس قابل افزایش است. برای بهتر شدن طعم می‌توان از شربت گیلاس یا انجیر استفاده کرد. بهترین زمان: شب قبل از خواب .

• مخلوط با روغن بادام شیرین: رایج‌ترین روش برای کاهش عوارض گوارشی. مقدار مناسب عسل فلوس را با روغن بادام مخلوط و مصرف کنید .

• مربای فلوس: ۵ گرم عسل فلوس + ۵ گرم آب مقطر + ۱۲۵ گرم قند یا شکر را حرارت دهید تا غلیظ شود. مقدار مصرف: ۵۰ تا ۱۰۰ گرم در روز .

• دمنوش: ۱ قاشق چایخوری پودر مغز فلوس بدون دانه و پوست را با ۱ لیوان آب جوش به مدت ۱۰-۱۵ دقیقه دم کنید، صاف و میل نمایید. توجه: مصرف دمنوش برای کودکان زیر یک سال ممنوع است .

• شربت ترکیبی (مخصوص پاکسازی کبد): ترکیب مغز فلوس (۸۰ گرم)، ترنجبین (۴۰ گرم)، شکر سرخ (۱۰۰ گرم)، عسل (۳۰۰ گرم) و آب معدنی (۲ لیتر). ۵ قاشق غذاخوری از شربت نهایی را با یک لیوان آب جوشیده مخلوط و روزی حداکثر ۴ لیوان میل شود .

• استعمال موضعی (ضماد/روغن): برای درد مفاصل، نقرس، سوختگی و عفونت‌های پوستی .

مقدار مجاز مصرف

• بزرگسالان: حداکثر ۵ تا ۲۰ گرم از مغز یا عسل فلوس در روز (معادل ۱ تا ۲ قاشق مرباخوری پودر) .

• کودکان بالای ۱ سال: حداکثر ۱ تا ۲ قاشق چایخوری پودر در روز (تحت نظر پزشک) .

• نوزادان:به شدت احتیاط‌آمیز و فقط زیر نظر مستقیم پزشک متخصص کودکان یا طب سنتی مجرب. معمولاً از عرق رقیق‌شده برگ یا مقادیر بسیار ناچیز عصاره استفاده می‌شود .

مدت زمان استفاده

• به دلیل خطر وابستگی روده و اختلالات الکترولیتی، مصرف فلوس به عنوان مسهل نباید بیش از ۷ تا ۱۰ روز متوالی ادامه یابد. برای مصارف دیگر (مثل کاهش قند یا چربی خون) حتما دوره‌های مصرف با فاصله و تحت نظر پزشک باید صورت گیرد .

عوارض جانبی و موارد منع مصرف

•  عوارض جانبی:

  – دل‌پیچه، نفخ شدید، اسهال آبکی (به ویژه در مصرف زیاد یا افراد حساس)

  – کاهش پتاسیم خون (هیپوکالمی) به دلیل اسهال شدید، منجر به ضعف عضلانی و آریتمی قلبی

  – چسبندگی به دیواره روده و ایجاد ناراحتی روده

• – تهوع

  – وابستگی روده به مسهل با مصرف طولانی‌مدت

  – خونریزی معده و پیچ‌خوردگی روده (در نوزادان و کودکان با مصرف نادرست) .

موارد منع مصرف مطلق:

• – کودکان زیر ۱ سال (مصرف خوراکی)

• – بیماری‌های التهابی روده (کولیت اولسراتیو، کرون)

• – آپاندیسیت یا درد شکم با علت نامشخص

• – انسداد روده

• – کم‌آبی شدید (دهیدراتاسیون)

• – نارسایی کلیوی یا قلبی

• – بارداری و شیردهی (به دلیل خطر تحریک رحم و عبور ترکیبات به شیر مادر) .

موارد احتیاط (فقط تحت نظر پزشک):

• – کودکان ۱ تا ۱۲ سال

• – سالمندان

• – افراد مبتلا به زخم معده یا اثنی‌عشر

• – افراد مبتلا به هموروئید

• – افراد دارای مزاج سرد و خشک یا معده ضعیف .

تداخلات دارویی خطرناک

• مصرف همزمان فلوس با داروهای زیر می‌تواند خطرناک باشد:

• – دیورتیک‌ها (مدرها): افزایش خطر کاهش پتاسیم خون (هیپوکالمی شدید).

• – داروهای ضد آریتمی قلبی(مثل دیگوکسین): هیپوکالمی اثر سمی دیگوکسین را افزایش می‌دهد.

• – کورتیکواستروئیدها (مثل پردنیزولون): افزایش خطر هیپوکالمی.

• – ملین‌های محرک دیگر (مثل سنا): تشدید عوارض گوارشی و خطر دهیدراتاسیون.

• – داروهای ضد دیابت: امکان افزایش بیش از حد اثر کاهندگی قند خون (هیپوگلیسمی) .

تشخیص فلوس اصلی از تقلبی

• با توجه به قیمت و خواص فلوس، تقلب در فروش آن رخ می‌دهد. نکات تشخیص اصل:

• 1. ظاهر غلاف: اصلی: سیاه مایل به قهوه‌ای تیره، سطح نسبتاً صاف و براق، چوبی و سفت. تقلبی: رنگ روشن‌تر، مات، نرم‌تر یا شکننده‌تر.

• 2. شیره (عسل) داخل غلاف: اصلی: قهوه‌ای بسیار تیره (مایل به سیاه)، بوی تند و مشخص (نه فاسد)، قوام غلیظ و چسبنده. تقلبی: رنگ قهوه‌ای روشن یا قرمز، بوی کپک یا ترشیدگی، قوام آبکی.

• 3. پره‌های داخلی: اصلی: پره‌های نازک ولی محکم، خانه‌های پر و دارای شیره. تقلبی: پره‌های ضخیم یا پاره، خانه‌های خالی یا کم‌محتوا.

• 4. طعم شیره: اصلی: شیرین ملایم همراه با تلخی اندک و بوی قوی. تقلبی: بیش از حد شیرین (شکر اضافه شده) یا تلخ غیرمتعارف .

نحوه کشت، فصل برداشت و شرایط نگهداری

• کشت: مناسب مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری با حداقل دمای ۱۰ درجه سانتیگراد. نیاز به آفتاب کامل و خاک زهکشی‌شده (شنی لومی) دارد. تکثیر معمولاً از طریق بذر(نیاز به خراش دهی پوستۀ سخت بذر دارد) یا قلمه.

• فصل گلدهی: بهار (فروردین-اردیبهشت).

• فصل برداشت میوه (غلاف):پاییز (مهر-آبان) هنگامیکه غلاف‌ها کاملاً رسیده، سفت و به رنگ قهوه‌ای تیره یا سیاه درآمده‌اند .

• نگهداری: غلاف‌های کامل یا پودر مغز فلوس باید در ظروف دربسته‌ی شیشه‌ای یا فلزی، در محیط خشک، خنک و تاریک (دور از نور مستقیم آفتاب و رطوبت) نگهداری شوند. شیره (عسل) استخراج‌شده باید در یخچال نگهداری شود. دور از دسترس کودکان .

نکات تخصصی کلیدی و پیشنهادی

• 1. همراهی با مصلحات: حتماً فلوس را با مصلحاتی مانند روغن بادام شیرین، مصطکی، انیسون یا تخم گشنیز مصرف کنید تا عوارض گوارشی (به‌خصوص برای معده) کاهش یابد .

• 2. پرهیز از مصرف خودسرانه و طولانی: خطر وابستگی روده و عوارض جدی الکترولیتی وجود دارد.

• 3. توجه به سورت‌بندی و کیفیت: در عطاری فندق و سایر عطاری‌های معتبر، به دنبال فلوس سورت لیزری و تمیز، عاری از سنگ ریزه، خاک، خاشاک و غلاف‌های شکسته یا کپک‌زده باشید. غلاف‌ها باید یکدست و مرغوب باشند.

• 4. مصرف در نوزادان:به هیچ وجه بدون تجویز و نظارت دقیق پزشک متخصص از فلوس برای نوزادان (به‌ویژه زیر ۶ ماه) استفاده نکنید. خطرات پیچ‌خوردگی روده و خونریزی معده جدی است. برای زردی نوزاد، گزینه‌های ایمن‌تر (تحت نظر پزشک) مانند شیرخشت یا فتوتراپی ارجحیت دارند .

• 5. مشاوره با متخصص: قبل از مصرف فلوس برای اهداف درمانی خاص (به‌خصوص در شرایط وجود بیماری زمینه‌ای یا مصرف داروهای شیمیایی) حتماً با پزشک یا متخصص طب سنتی مجرب مشورت کنید.

• 6. خرید از منابع معتبر: خرید فلوس فله‌ای با کیفیت ، عطاری‌ فندق بسیار معتبر را انتخاب نمایید.

توصیه‌های کلیدی طب سنتی

• – فلوس مسهل بلغم و صفرا محسوب می‌شود و در امراض گرم مفیدتر است .

• – برای افزایش اثر ملینی بر روی صفرا، آن را با تمر هندی مصرف کنید .

• – برای کاهش عوارض گوارشی و افزایش اثر نرم‌کنندگی روده، آن را با ختمی ترکیب کنید (مخصوصاً برای دل‌پیچه و گرفتگی روده) .

• – جوشانده پوست درخت فلوس برای اسهال خونی و نرم‌کنندگی سینه توصیه شده است (برعکس اثر میوه که مسهل است) .

• – برای دیفتری و آفت دهان، پودر مغز فلوس را با آب گشنیز مخلوط کرده و غرغره نمایید .

جدول خلاصه خواص و کاربردهای فلوس

• | کاربرد درمانی | بخش مورد استفاده | روش مصرف | ملاحظات مهم |

• | یبوست مزمن | شیره میوه (عسل خیارشنبر) | جوشانده، مخلوط با روغن بادام | همراه مصلحات، حداکثر ۱۰ روز |

• | درد مفاصل و نقرس | مغز میوه / روغن دانه | ضماد موضعی، ماساژ | ترکیب با روغن‌های حامل مناسب |

• | پاکسازی کبد و صفرا | شیره میوه | شربت ترکیبی با ترنجبین | زیر نظر متخصص |

• | آفت دهان و گلو درد | پودر مغز میوه | غرغره با آب گشنیز | اجتناب از بلع |

• | کاهش قند خون | دمنوش پودر مغز | دم کرده | نظارت منظم بر قند خون |

• | درمان سوختگی سطحی | شیره میوه | پماد موضعی | تست آلرژی اولیه روی پوست کوچک |

پرسش‌های متداول (FAQ)

1. آیا فلوس همان خرنوب معمولی است؟

   خیر. فلوس (Cassia fistula) با خرنوب معمولی (Ceratonia siliqua) متفاوت است. هر دو درختی و از خانواده بقولات هستند، ولی شکل ظاهری میوه، خواص و کاربردهایشان تفاوت‌های اساسی دارد. خرنوب میوه‌ای پهن و شکلاتی‌شکل با طعم شیرین و قابض است، در حالی که فلوس میوه‌ای لوله‌ای بلند با شیره‌ای مسهل دارد .

2. آیا مصرف فلوس برای لاغری موثر است؟

   اثر مستقیم و ثابت‌شده‌ای برای لاغری ندارد. اثر مسهل آن ممکن است به صورت موقت باعث کاهش وزن آب بدن شود، ولی این روش سالم و پایدار نیست. کاهش وزن واقعی نیاز به رژیم غذایی صحیح و ورزش دارد .

3. چگونه فلوس مرغوب را از نامرغوب تشخیص دهیم؟

   غلاف باید سیاه براق، سفت و سنگین باشد. شیره داخل آن باید تیره رنگ، غلیظ و بدون بوی ترشیدگی باشد. پره‌های داخلی باید سالم و پر از شیره باشند. از خرید فلوس‌های روشن، سبک، شکسته یا بوی نامطبوع خودداری کنید .

4. آیا فلوس اعتیادآور است؟

   بله، مصرف طولانی‌مدت و مکرر*فلوس به عنوان مسهل می‌تواند منجر به “تنبلی روده” و وابستگی به آن شود، به طوری که روده بدون دریافت محرک قادر به دفع طبیعی نخواهد بود .

5. بهترین جایگزین فلوس برای یبوست کودکان چیست؟

   برای یبوست کودکان، شیرخشت، ترنجبین (به تنهایی یا ترکیب با شیر)، آلو، انجیر و روغن زیتون گزینه‌های ایمن‌تر و ملایم‌تری هستند. افزایش مصرف آب و فیبر در رژیم غذایی نیز ضروری است. هرگز بدون تجویز پزشک به کودک فلوس ندهید** .

6. فلوس گیاهی با قدمت چند هزارساله در طب سنتی است که در صورت شناخت صحیح، انتخاب باکیفیت و مصرف اصولی تحت نظر متخصص، می‌تواند گنجینه‌ای از خواص درمانی را تقدیم سلامت انسان کند.

لطفاً از پیج اینستاگرام عطاری فندق دیدن کنید! 🌿

• در پیج اینستاگرام عطاری فندق، جدیدترین محصولات گیاهی، تخفیف‌های ویژه، خواص دارویی گیاهان و نکات سلامتی را دنبال کنید. برای دسترسی به طبیعی‌ترین و باکیفیت‌ترین محصولات، ما را دنبال کنید

👈روی متن بزن فالو کن (عطاری فندق)👉 (با ف.یلتر ش.کن وارد شوید)